Nysa, to jedno z miast, które zdecydowanie warto odwiedzić! Pod koniec II wojny światowej została poważnie zniszczona i dawną zabudowę zastąpiono zabudową w stylu PRL. Uważny zwiedzający zauważy, że bloki mieszkalne w centrum stoją pośród regularnej średniowiecznej siatki ulic. Z tego powodu wielu uważa, że wystarczy krótki postój, by zobaczyć wszystko, co interesujące.
A to błąd!
W mieście jest dużo ciekawych rzeczy do zobaczenia, a niektóre są wyjątkowe na skalę europejską !
Na początek – krótki zarys historii Nysy
Położone nad Nysą Kłodzką, ponad 40-tysięczne miasto wzięło swoją nazwę od rzeki.
Osada istniała tu już prawdopodobnie w X w. Miasto zostało lokowane w 1223 r. Na początku XIII w. książę opolski i biskup wrocławski Jarosław przekazał Nysę swoim następcom na tronie biskupim, którzy z czasem utworzyli księstwo nyskie.
Nysa była stolicą księstwa od XIV w. do 1810 r., kiedy doszło do sekularyzacji przez władze pruskie.
Od XIV w. księstwo nyskie i jego stolica podlegały władcom Czech z rodów Luksemburgów i Habsburgów.
W XV w. Nysa liczyła 5 tys. mieszkańców i była jednym z najludniejszych miast na Śląsku. Miasto bogaciło się leżąc na szlaku z Pragi i Kłodzka do Opola i Krakowa, a także do Torunia i Gdańska.
W XVI w. biskupi wrocławscy, ze względu na szerzącą się reformację przenieśli swoją siedzibę do Nysy. Dzięki ich działalności miasto było nazywane Śląskim Rzymem.
Tutejsze kolegium jezuickie ukończył przyszły król Polski Michał Korybut Wiśniowiecki.
Po przejściu pod panowanie pruskie w 1741 r. miasto zostało przekształcone w twierdzę.
Powstała pod osobistym nadzorem króla Prus Fryderyka II, twierdza była jedną z najnowocześniejszych w Europie.
W 1807 r. nyska twierdza została zdobyta przez wojska Napoleona po 114 dniach oblężenia, gdy skończyły się zapasy amunicji i żywności, a w mieście pozostało 5 niezniszczonych domów.
Od końca XIX w. fortyfikacje spełniały funkcje pomocnicze i w 1903 r. miasto straciło status twierdzy.
Pod koniec II wojny światowej miasto uległo poważnym zniszczeniom. W historycznym centrum zniszczeniu uległo 90 % budynków.
Co warto zwiedzić w Nysie?
BAZYLIKA ŚW. JAKUBA I ŚW. AGNIESZKI
Zbudowana w latach 1423-1430 na miejscu wcześniejszego kościoła późnogotycka świątynia to najbardziej imponująca budowla Nysy. Wnętrze trójnawowej budowli halowej robi olbrzymie wrażenie.
Kolumny wysokich naw wydają się sięgać nieba.
W surowym wnętrzu znajdują się liczne nagrobki biskupów wrocławskich, a także obrazy znanego z Wawelu Hansa Durera (brata słynnego Albrechta) i mistrza śląskiego baroku – Michaela Willmanna.
W wyglądzie zewnętrznym bazyliki zwraca uwagę bardzo stromy dach. Przy 27 m wysokości i nachyleniu 64 stopni jest jednym z najbardziej stromych dachów w Europie. Od tego roku będzie możliwe wyjście na poddasze i obejrzenie od wewnątrz
konstrukcji. Będzie też możliwe podziwianie sklepienia świątyni, które w najcieńszym miejscu ma grubość jednej cegły.
DZWONNICA
Wyjście na sąsiednią dzwonnicę jest również możliwe. Budowana w latach 1474-1516, nigdy nie została ukończona. Miała ona posiadać jeszcze dwie kondygnacje i wysokość 100 m.
Na czwartej kondygnacji znajduje się 9 dzwonów i zegar z kurantem.
W jej wnętrzu pokazywany jest „Skarb św. Jakuba”. Są to głównie cenne dzieła sztuki złotniczej, jak kielichy mszalne, lichtarze itp., pochodzące ze skarbca parafii.
Zostały one ukryte i zamurowane pod podłogą prezbiterium w 1945 r. przez ostatniego niemieckiego proboszcza. O miejscu ich ukrycia w latach 50. został poinformowany przez zaufane osoby ówczesny proboszcz. Prezentowane są też skarby odnalezione w 2003 r.
Zasady zwiedzania poddasza oraz dzwonnicy: w godzinach otwarcia kościoła można poprosić o możliwość zwiedzania w kawiarence w domu pielgrzyma.
RATUSZNowoczesny budynek z 2008 r., powstały z prywatnej inicjatywy w miejscu, gdzie do końca II wojny światowej stał historyczny ratusz. Wieża nawiązuje do oryginalnej wieży ratuszowej, która miała wysokość 89 m.
DOM WAGI MIEJSKIEJZbudowany w 1604 r. w stylu niderlandzkiego późnego renesansu. Odbudowany z powojennych zniszczeń w 1955 r. W 2011 r. odtworzono bogatą dekorację elewacji budynKu. Od kilku dni w jego podcieniach znajduje się replika dawnej wagi.
ULICA BRACKAWarto przespacerować się tą ulicą. Tu zachowało się najwięcej historycznych kamienic z całego centrum. Pochodzą one z XVI/XVII i XVIII w.
FONTANNA TRYTONAPowstała w 1701 r., na wzór XVII-wiecznej rzymskiej Fontana del Tritone, dzieła największego rzeźbiarza epoki baroku -Gian Lorenzo Berniniego – stojącej w Wiecznym Mieście na Placu Barberini.
PIĘKNA STUDNIAZnajduje się na ul. Wrocławskiej. Wykonana w 1686 r. jest arcydziełem kowalstwa epoki baroku. Ważąca ponad 2,5 tony, wysoka na 5 m krata, chroni głęboką na 7 m studnię. Ukryta pod koniec wojny ocalała i po odnalezieniu w latach 50. wróciła na swoje miejsce.
BAROKOWE KOŚCIOŁYNa szczególną uwagę zasługuje pochodzący z 1 poł XVIII w. kościół św. Piotra i Pawła ze sklepieniem zdobionym iluzjonistyczną polichromią i nieco starszy, z końca XVII w. kościół Wniebowzięcia NMP z budynkami słynnego nyskiego gimnazjum Carolinum, ufundowanym przez brata króla Władysława IV, biskupa Karola Ferdynanda Wazę.
BRAMY ZIĘBICKA I WROCŁAWSKATo pozostałości XIV wiecznych murów miejskich, na planie zbliżonym do czworoboku, otoczonych fosą. Kolejne dwie bramy, 28 baszt i mury zostały rozebrane w XIX i na początku XX w.
TWIERDZA NYSA – FORT PRUSYTwierdza Nysa była jedną z największych i najważniejszych pruskich twierdz na Śląsku i i była ulubioną twierdzą króla Fryderyka II.
Powstała w 1 poł XVIII i była sukcesywnie rozbudowywana i modernizowana do XIX w.
Zachowała się w blisko 50 % i jest niezwykle ciekawym przykładem fortyfikacji z różnych epok. Poznawanie samej tylko twierdzy wymaga dużo czasu. Warte uwagi
są zwłaszcza Fort I, Fort II Regulicki, Fort Wodny oraz Bastion św. Jadwigi i Fort Prusy.
W Bastionie św. Jadwigi mieści się punkt informacji turystycznej oraz wystawa multimedialna poświęcona historii twierdzy, czynna codziennie od godz 8:00- do godz. 16:00.
Fort Prusy to największe z umocnień Twierdzy Nysa. Zbudowany został w 2 lata (1743-1744), kosztował 50 ton srebra. Ma plan pięcioramiennej gwiazdy. W ostatnich latach odsłonięto i uczytelniono suchą fosę. Wnętrze fortu można zwiedzać z
przewodnikiem – do zobaczenia jest niewielka wystawa w kazamatach, studnia forteczna i tunele strzelnicze i kontrminerskie.
W obrysie fortu w 1917 r. postała wieża ciśnień, z której najlepiej można zobaczyć niezwykły plan fortu Prusy.
Aby zwiedzić fort należy skontaktować się ze stowarzyszeniem opiekującym się fortem – numer tel. 694 555 768.